Aziatische Olifant

De Aziatische olifant (Elephas maximus) behoort samen met zijn Afrikaanse neef de savanneolifant (Loxodonta africana) tot de grootste landdieren ter wereld. In Afrika leeft daarnaast nog de – iets kleinere – Afrikaanse bosolifant (Loxodonta cyclotis) Het zijn de enige overgebleven slurfdieren, waar de al lang geleden uitgestorven mammoeten ook toe behoorden.

Olifanten zijn intelligente dieren die een vergelijkbare hersenstructuur hebben als mensen en dolfijnen. Denk maar eens aan het gezegde: een geheugen hebben als een olifant. Daarnaast zijn het sociale dieren: de vrouwtjes leven samen in grote kuddes van vrouwelijke familieleden met een enkele jonge bul. Vaak trekken meerdere families met elkaar op. Bovendien is het bekend van olifanten dat ze rouwen om familieleden door middel van rituelen en zelfs na jaren heel gericht een bezoek kunnen brengen aan de plek waar het familielid is overleden.

Aziatische olifanten leven langs de randen van bossen in Zuidoost Azië en India. Ze werden eerder ook wel Indische olifant genoemd, maar officieel is de Indische olifant (Elephas maximus indicus) een ondersoort van de Aziatische olifant.

Kenmerken

Een volwassen mannetjesolifant kan wel ruim 5500 kilo zwaar worden! Mannetjes worden gemiddeld ongeveer 6 meter lang en 3 meter hoog. De vrouwtjes zijn wel iets kleiner.

Het meest opvallend aan de olifant is natuurlijk zijn slurf. Dit is eigenlijk een samenvoeging van de neus en bovenlip en wordt gebruikt bij vrijwel alle bezigheden van deze grijze reuzen. De olifant kan er complete bomen mee tillen, maar met diezelfde slurf ook een klein takje van de grond rapen. Met zijn slurf zuigt een olifant makkelijk water op, om dat vervolgens in zijn mond te spuiten of als een douche over zijn lichaam. Ruiken, proeven, elkaar aanraken of een tik uitdelen: alles kan met dit handige lichaamsdeel.

De slurf weegt ongeveer 150 kilo en is voorzien van tienduizenden spieren. Vroeger ging men uit van 40 tot 60 duizend spieren, maar bij recenter onderzoek kwam de teller uit op bijna 150.000 spieren! Ter vergelijking: een mens heeft maximaal 850 spieren in zijn lichaam...

De Aziatische olifant kun je op een aantal punten onderscheiden van de Afrikaanse olifant. Zo heeft de slurf maar één beweegbaar puntje die als een soort vinger gebruikt wordt om kleine voorwerpen op te rapen. De Afrikaanse olifant heeft er twee. Verder zijn de oren van de Aziatische olifant beduidend kleiner. Waarschijnlijk omdat deze soort in bosrijkere gebieden leeft en zijn oren niet nodig heeft om warmte af te laten vloeien. Een andere theorie is dat de kleinere oren minder snel aan takken en struiken blijven hangen, waardoor ze kunnen scheuren.

Ook aan de vorm van de kop en de kromming van de rug kun je de twee neven onderscheiden. De Aziatische olifant heeft een meer puntige kop, met twee karakteristieke bulten bovenop. Ook heeft hij een bollere rug in vergelijking met de redelijk rechte rug van de Afrikaanse olifant.

Voedsel

Olifanten hebben veel voedsel nodig. Ze eten makkelijk 100 kilo per dag en soms misschien nog wel meer. Dit komt doordat ze zo groot zijn, maar ook doordat ze slechts een klein gedeelte van al het voedsel opnemen in hun lichaam. Veel eten wordt onverteerd weer uitgepoept en daarmee dragen olifanten een belangrijk steentje bij aan de verspreiding van zaden.

Olifanten zijn herbivoren. Ze eten alleen plantaardig voedsel. De Aziatische olifant lust graag bamboe, grassen, wortels, vruchten, boomschors, takken en bladeren.

Voortplanting

Olifantenvrouwtjes zijn lang zwanger: 20 tot 22 maanden. Per keer krijgt ze één jong. Een pasgeboren olifantenkalf weegt maar liefst 90 tot 100 kilo en kan al snel meelopen met de kudde. De moeder, tantes en grootmoeder van het kalf beschermen deze door om hem heen te lopen. Zo beschutten ze hem tegen zowel vijanden als de warme zon. De vaders spelen geen rol bij de opvoeding en leven meestal een solitair bestaan.

Leefgebied

Het leefgebied van de Aziatische olifant wordt steeds kleiner en raakt meer en meer versnipperd, waardoor er vaker conflicten zijn tussen boeren en deze zoogdieren. Hierdoor, en door het grote aantal vrouwtjes die in het verleden werden gevangen om te functioneren als werk- of lastdier is de status van Aziatische olifanten inmiddels bedreigd.